کوتاه درباره­ی "سینمای معناگرا"

1 ـ مقدمه :

      در میان بخشهای مختلف بیست و سومین جشنواره­ی بین المللی فیلم فجر (بهمن 83) بخش تازه ای خودنمایی می کرد که عنوان "سینمای معناگرا" را با خود یدک می کشید . این مقوله همچون سالها پیش که مدیران سینمای ایران بحث سینمای دینی را پیش کشیده بودند ، موافقان و مخالفانی را به خود دید . اما سینمای معناگرا چه بود و از کجا سر بر آورده بود؟

 2 ـ تاریخچه­ی اصطلاح "سینمای معناگرا" :

      در حقیقت "سینمای معناگرا" اصطلاحی بود که ابتدا توسط معاونت سینمایی وزارت ارشاد ، آقای محمد مهدی حیدریان مطرح شد . در نظر او ، وسعت این سینما به حدی بود که مفاهیم متنوع و قابل اعتنایی را شامل می شد . این اصطلاح در میان مدیران ارشاد و فارابی و مشاوران این دو نهاد و نیز در میان کارشناسان سینمایی بحث هایی را دامن زد. در مورد تعبیر سینمای معناگرا چالش های زیادی وجود داشت . و حتی در خصوص تعبیر جهانی این مفهوم ـ که بیشتر در زبان انگلیسی جستجو می شد ـ مباحثی مطرح شد که همچنان ادامه دارد . مثلاً این پیش بینی وجود داشت که ممکن بود عده ای خرده بگیرند که مگر سینماهای دیگر بی معنی است که این سینما را "معناگرا" لقب گرفته؟ و عجیب اینکه این سؤال گاه توسط کسانی مطرح می شد که تعجب بر انگیز بود . کسانی که انتظار نمی رفت سهل انگارانه سخن گویند و بی توجه به بار کلمه­ی "معنا" و ریشه های آن در ادبیات کلاسیک چنین اعتراضی را بیان کنند . احمد طالبی نژاد ـ منتقد و فیلمساز ـ نظر خود را در این باره چنین بیان می کند : "من از روزی که شنیدم چنین ماجرایی (سینمای معناگرا) در جریان است هم با خودش و هم با عنوانش مسأله پیدا کردم و هنوز هم نتوانستم با آن کنار بیایم . چون فکر می کنم اگر ما بخشی از سینمای جهان یا ایران را با عنوان معناگرا جدا کنیم به این معنی است که بقیه­ی آثار هیچ معنایی ندارند . و این ، توهین به بخشی از سینماست که بنای آن بر این است که مسائل اجتماعی یا سیاسی را مطرح کند که همه­ی اینها دارای معنا هستند." (ماهنامه­ی فیلم نگار/ شماره 29) ..... ادامه دارد